پاچنبری يكي از شايع‌ترين و قديمي‌ترين بيماري‌هايي است كه بشر آن را شناخته است. اين بيماري از بدو تولد نمود پيدا مي‌كند. در اين بدشكلي پا، قسمت جلوي پا به سمت داخل و پايين چرخيده و پاشنه نيز به سمت داخل مي‌چرخد.
در عارضه پاچنبری، تاندون‌هایی که عضلات پا را به استخوان‌های مچ پا متصل می‌کنند کوتاه و سفت می‌شوند، که همین باعث میشود مچ پا به داخل بچرخد.
در ادامه این مقاله از کفش شهپر قصد داریم تا به علائم و روش های تشخیص و عوارض این بیماری بپردازیم. با ما همراه باشید.
علائم کلاب فوت
علائم کاملا واضح است. پا به طرف داخل میچرخد و کف پا به سمت داخل و یا حتی بالا قرار میگیرد. پا و ساق طرف مبتلا کوتاه تر و لاغرتر از طرف سالم هستند.
تغییر شکل پا در این بیماری را در واقع سه تغییر اصلی میدانند که عبارتند از:
انگشتان و استخوان های کف پا به سمت داخل منحرف شده و به سمت خارج میچرخند.
کوچک بودن پاشنه و چرخش پاشنه به سمت داخل
انحراف مچ پا و کف پا به سمت پایین که به آن اکواینوس هم میگویند.
این عارضه اگر درمان نشود بتدریج بدتر شده و موجب ناتوانی در راه رفتن و لنگش میشود. در صورت عدم درمان، این بیماران بجای اینکه در موقع راه رفتن کف پایشان را بر زمین بگذارند روی لبه خارجی پا راه میروند.
عوامل خطر برای پاچنبری
جنسیت: مردان دو برابر بیشتر از زنان با احتمال پاچنبری متولد می شوند.
ژنتیک: اگر والدینی که با پاچنبری متولد شده باشند، فرزندانشان احتمال بیشتری دارد که شرایطی مشابه داشته باشند. اگر هر دو والدین این مشکل را داشته باشند، ریسکش بسیار بالا خواهد بود.
چند نوع پاچنبری وجود دارد؟
پاچنبری موقعیتی زمانی است که کودک در رحم تحت فشار قرار می گیرد و پاهای او به سمت داخل می چرخند و دلیل آن هم کمبود فضا در رحم مادر است.
پاچنبری مادرزادی که معمولاً به کلاب فوت نیز معروف است و زمانی است که پای کودک و قوزک پای او خم شده است.
پاچنبری سندرومیک زمانی است که کودک پاچنبری موروثی دارد که با دیگر وضعیت های موروثی تلفیق شده و یک مشکل دیگر هم در پای او علاوه بر این وجود دارد.
تشخیص
عامل‌های ژنتیکی در بروز این عارضه نقش دارد و بعضی تغییرات ژنتیکی خاص منجر به کلاب فوت میشود. به نظر میرسد که این عارضه ارثی باشد و موقعیت جنین در رحم تاثیری در چنبری شدن پاها نداشته باشد.
پاچنبری گاهی از ناهنجاری‌های اسکلتی، مانند اسپینا بیفیدا کیستیک، عارضه رشدی مفصل ران به نام دیسپلازی هیپ یا دیسپلازی رشدی هیپ، نشأت میگیرد.
کلاب فوت گاهی پی‌آمد اختلال در گذرگاه عصبی ـ عضلانی، احتمالاً در مغز، نخاع، عصب یا عضله، است.
عامل‌های محیطی نیز موثر است. در پژوهش‌های جدید ارتباط بین بروز عارضه پاچنبری و سن مادر، سیگاری بودن مادر یا ابتلا وی به دیابت مشخص شده است.
همچنین به نظر میرسد آمنیوسنتز زودهنگام، قبل از هفته سیزدهم بارداری، احتمال پاچنبری را افزایش دهد.
عارضه کلاب فوت گاهی اوقات در سونوگرافی دوران بارداری مشخص میشود. اگر عارضه قبل از تولد تشخیص داده شود، تا زمان تولد نمی‌توان هیچ درمانی را شروع کرد. البته پزشکان معمولاً پاچنبری را پس از تولد نوزاد و با توجه به ظاهر و توانایی حرکتی پا تشخیص می‌دهند.
در بعضی موارد، به ویژه مواردی که کلاب فوت نتیجه طرز قرار گرفتن نوزاد در حال رشد (پاچنبری وضعیتی) است، پا منعطف است و میتوان آن را پس از تولد نوزاد حرکت داد و در موقعیت عادی قرار داد.
گاهی پا سفت‌تر و خشک‌تر است و عضلات پشت ساق پا به شدت سفت است. رادیوگرافی کمکی به تایید تشخیص کلاب فوت نمی‌کند، چون بعضی از استخوان‌های مچ پا و کف پای نوزاد کاملاً سخت و استخوانی نشده است و در تصاویر رادیوگرافی مشخص نمی‌شود.
شیوع کلاب فوت چگونه است؟
این ضایعه مادرزادی از هر هزار تولد در یک نوزاد دیده میشود. شدت آن البته در بیماران متفاوت است. شیوع آن در پسران دو برابر دختران است. در نیمی از موارد بصورت دو طرفه دیده میشود. علت ایجاد آن ناشناخته است.
در یک چهارم بیماران یک سابقه خانوادگی از این بیماری وجود دارد. اگر شما یا همسرتان یا یکی از فرزندانتان این عارضه را دارد احتمال اینکه فرزند بعدی شما دچار این مشکل شود بین ۵-۳ درصد است.
اگر هر دو والدین، مبتلا به این بیماری باشند فزند آنها به احتمال ۱۵ درصد به بیماری مبتلا خواهد شد. بچه هایی که کلاب فوت دارند احتمال اینکه مشکلات دیگری در مفصل ران داشته باشند وجود دارد پس مفصل ران این بچه ها باید با دقت بیشتری به توسط پزشک معاینه شود.
علت کلاب فوت یا پاچنبری به درستی مشخص نیست ولی به نظر میرسد عدم تعادل بین عضلات اطراف مچ پا و کف پا در دوران جنینی میتوان در ایجاد آن موثر باشد.
این بیماری ممکن است همراه با در رفتگی مادرزادی مفصل ران باشد پس در همه این بیماران باید مفاصل ران بدقت معاینه شوند.
در بیماری های میلومننگوسل و آرتروگریپوز هم ممکن است کلاب فوت دیده شود.
عوارض پاچنبری
بدشکلی پا چنبری معمولاً تا زمانی که کودک ایستادن و راه رفتن را شروع نکرده است مشکلی به وجود نمی‌آورد. کودک در صورت درمان شدن عارضه می‌تواند تقریباً طبیعی راه برود، بااین حال در زمینه‌های زیر با مشکل روبه‌رو خواهد شد:
توانایی حرکتی: توانایی حرکتی این گروه از کودکان اندکی محدودتر از دیگران است.
اندازه کفش: پای دچار عارضه یک تا یک و نیم سایز کوچک‌تر از پای سالم است.
آرتروز: این کودکان مستعد ابتلا به آرتروز هستند.
تصور داشتن ظاهری ناخوشایند: ظاهر غیرعادی پا باعث میشود تا بیمار در دوران نوجوانی از ظاهر خود شرمسار گردد.
راه رفتن غیرعادی: چرخش مچ پا باعث میشود تا کودک نتواند روی کف پا راه برود و مجبور شود برای گام برداشتن بخش کروی پا، خارج پا یا حتی در موارد شدید بالای پا را روی زمین بگذارد.
مشکلات رشد عضلانی: تغییر در شیوه راه رفتن از رشد طبیعی عضله‌های ساق پا جلوگیری می‌کند. پینه‌ها یا زخم‌های بزرگی را روی پا ایجاد می‌کند که باعث میشود تا بیمار به شیوه‌ای ناخوشایند راه برود.
