هر کفش از دو قسمت زیره و رویه تشکیل شده است. در این مقاله میخواهیم انواع زیره کفش را معرفی کرده و مواد مختلفی که در آنها استفاده میشود را مورد بررسی قرار دهیم.
مطالبی که در این مقاله مطالعه خواهید کرد.
- ویژگی های زیره کفش
- مواد مورد استفاده در تولید زیره کفش (لاستیک طبیعی _ لاستیک مصنوعی)
- زیره کفش لاستیک استایرن- بوتادی ان ( SBR)
- زیره کفش لاستیک نیتریل ( NBR)
- زیره کفش لاستیک نئوپرین کلروپرین ( CR)
- زیره کفش الاستومر ترموپلاستیک ( TPE)
در هنگام خرید کفش، زیره کفش یکی از مواردی است که باید به آن توجه داشت. ویژگیهایی که یک زیره کفش باید انتظار داشته باشیم شامل موارد زیر است.
زیبایی و شکل ظاهری: اولین گزینه در کفش ها شکل ظاهری آن است که در ظاهر محصولات مشهود است و قدرت انتخاب را در خریداران بالا میبرد.
جاذب ضربه بودن: یک زیره کفش باید با جذب فشار و ضربه حس راحتی را به پاها القا نماید.
مقاوم در برابر ساییده شدن: زیره کفش ها بنا به استفاده هایی که از آنها میشود باید مقاومت بالا در برابر ساییده شدن داشته باشد. مثلاً یک ورزشکار تنیس تمایل به استفاده از زیره کفشی که مقاومت بالایی در برابر سایش دارد را نشان میدهد .
مقاومت بالا در برابر خمش: قدم زدن و دویدن زیره کفش را در معرض خمش قرار میدهد. زیره کفشی که مقاومت بالایی در برابر خمش دارد براحتی خم شده و نمیشکند . مشتریان انتظار دارند زیره کفش آنها در حین ورزش و پیادهروی و در شرایط دمایی و محیطی مختلف بهآسانی آسیب نبیند.
مقاومت بالا در برابر لغزندگی: به عبارتی، مقدار اصطکاک و یا ضریب اصطکاک بین مواد انواع زیره کفش و مواد مختلف کفپوش باید بالا باشد تا از لیز خوردن و آسیب رساندن به فرد جلوگیری شود.
کفشهای مخصوص که برای استفاده در مکانها و مشاغل خاص تولید میشوند مانند کفش های ایمنی، میبایست حداکثر محافظت را از پای کارگران داشته باشند. بسته به نوع و شرایط محیط کار، زیره کفش ها باید بازدهی مناسبی داشته باشند . مثلا میبایست در برابر حلال، روغن، مواد نفتی، هیدرولیز، الکتریسیته ساکن و سایش مقاوم باشند. عوامل آنتی استاتیک، آنتی باکتریال و غیره که به پلیمر زیره کفش اضافه میگردد باعث بهبود خواص و مقاومت آنها میشود.
مواد مورد استفاده در تولید زیره کفش
زیره کفش میتواند طبیعی یا مصنوعی باشد که بر اساس موارد استفاده از کفش در مکانهای خاص و یا سفارش مشتریان میتواند تغییر کند. باید توجه داشت هر یک از این مواد با توجه به ویژگیهای فیزیکی خود، برای تولید کفشهایی با ویژگیهای متفاوت کاربرد دارند.
لاستیک
از ویژگیهای انواع زیره کفش لاستیکی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. دوام بالا
2. منعطف بودن
3. ضد آب بودن
4. تولید راحتتر و ارزانتر از چرم
لاستیک طبیعی (natural rubber) یا (NR)
مشخصات کشسانی برجسته و خواص عالی لاستیک طبیعی به انواع زیره کفش اجازه میدهد تا در سرما همچنان نرم و منعطف باقی بماند. مقاومت به پارگی، سوراخ شدن و لغزش لاستیک طبیعی در مقایسه با زیره پیویسی بالاتر است. لاستیک طبیعی در برابر مواد شیمیایی مانند بازها، اسیدها، الکلها و محلولهای پایه آب مقاوم است.
- مقاومت بالا در برابر سرما (نرم و منعطف)
- مقاومت بالا در برابر پارگی , سوراخ شدن , لغزش
- مقاومت بالا در برابر محلول های با پایه آب
از معایب لاستیک های طبیعی این است که چون لاستیک طبیعی یک هیدروکربن است، در تماس طولانی با حلالهای نفتی و بنزین مقاومت بالایی ندارد.
زیره کفش ایمنی NR در صنایع غذایی، حملونقل، تأسیسات، ساختمان و کشاورزی مورداستفاده قرار میگیرد.
لاستیک مصنوعی (Synthetic rubber)
امروزه مواد اولیه تولید بیشتر انواع کفش ها با زیره لاستیکی , از نوع مصنوعی هستند تا زیره لاستیکی طبیعی که در گذشته از درختان حاصل میشد. زیره کفش تولید شده از لاستیک معمولاً ترکیبی از چند ماده افزودنی به لاستیک هست تا بتوان خواص فیزیکی زیره کفش را کنترل کرد. برخی از ترکیبات سیاهرنگ ممکن است موجب سیاه کردن کف شوند ( بسته به نوع ترکیب کربن سیاه مورداستفاده ). زیره کفش در محصولات متنوعی از کفش مانند کفش صنعتی تا کفش مجلسی مورد استفاده قرار میگیرد.
زیره کفش لاستیک استایرن- بوتادی ان (SBR)
لاستیک استایرن- بوتادی ان , ارزان ترین و مرسوم ترین لاستیک مصنوعی در بازار کفش میباشد که قیمت و مقاومت آن در برابر سایش از مزایای این لاستیک محسوب میشود ولی معایبی نیز دارد که از جمله آن میتوان به مقاومت کم این نوع لاستیک به خستگی اشاره کرد.
زیره کفش لاستیک نیتریل ( NBR)
زیره NBR یا الاستومر نیتریل کوپلیمری , که اختلاط بوتادین و اکریلونیتریل تشکیل میشود. و عمدتاً برای مکانهایی که نیازمند مقاومت بالا زیره کفش در برابر نفت و محلول های نفتی میباشد استفاده میشود. زیره NBR مقاومت بالایی در برابر مواد معدنی و روغنهای گیاهی دارد اما مقاومت پایینی در برابر حلالهای اکسیژنه مانند استون، متیل اتیل کتون و دیگر کتون ها دارد. زیره NBR مقاومت بالایی در برابر اسیدها، و بازها دارد. مقاومت به فرسودگی در برابر گرمای آن در مقایسه با لاستیک طبیعی یک مزیت برای زیره NBR محسوب میشود. با افزایش محتوای اکریلونیتریل در زیره NBR، مقاومت در برابر حلالها افزایش اما انعطافپذیری در دمای پایین آن کاهش مییابد. انعطافپذیری در دمای پایین زیره NBR از لاستیک طبیعی پایینتر است. باوجودآنکه با افزودن ترکیباتی میتوان عملکرد انعطافپذیری در دمای پایین NBR را میتوان بهبود بخشید، اما مزیت و برتری زیره NBR به مقاومت آن در برابر نفت و حلالها برمیگردد. در اکثر مواقعی که مقاومت در برابر نفت، بنزین و هیدروکربنهای آروماتیک مطرح است، بهجای زیره لاستیک طبیعی از لاستیک NBR استفاده میگردد.
مزایای زیره کفش NBR:
1.مقاومت بالا در برابر محلول های نفتی
2.مقاومت بالادر برابر مواد معدنی و روغن های گیاهی
3.مقاومت بالا در برابر اسیدها و بازها و فرسودگی ناشی از گرمای آن
این نوع زیره کفش معایبی نیز دارد:
مقاومت پایین در برابر حلالهای اکسیژنه میباشد که البته میتوان مقاومت های این نوع لاستیک را به مواد و حلال های مختلف با افزایش و کاهش محتوای اکریلونیتریل کنترل کرد
زیره کفش لاستیک نئوپرین کلروپرین (CR)
نئوپرین ها خانواده بزرگی از لاستیکهای مصنوعی هستند که مشخصاتی شبیه به لاستیک طبیعی داشته اما مقاومت به نفت، روغن، اکسید شدن و مقاومت به آتش بالاتری نسبت به لاستیک طبیعی دارد. علیرغم آنکه مقاومت کشسانی پایین تری در دمای بالا نسبت به لاستیک طبیعی دارند اما طول عمری بالاتری داشته و با قرار گرفتن در معرض گرما نرم نمیشوند. لاستیک نئوپرین همانند لاستیک طبیعی برای تولید زیره کفش نرم و مقاومت بالا در ترکیبات دیگری استفاده میشوند. دانسیته بالای زیره نئوپرین موجب افزایش قیمت و گران بودن آن میشود. زیره نئوپرین ویژگی انعطاف در دمای پایین لاستیک طبیعی را نداشته و کاربرد آن را برای مصارف جذب ضربه و شوک محدود میکند. زیره CR در برابر چربیهای حیوانی، خون، نفت، روغن، اسیدهای خاص، الکلها و حلالهای دیگر مقاوم است.
مزایای زیره CR
- مقاومت بالا در برابر نفت , روغن , اکسید شدن , و آتش و گرما
- طول عمر بالا به دلیل ترکیبات آن
- مقاومت بالا در برابر چربی های حیوانی , خون , اسیدهای خاص الکل ها و حلال های دیگر
معایب زیره CR
1.مقاومت کشسانی پایین در برابر دمای بالا
2.انعطاف پذیری کم در دمای پایین
زیره کفش الاستومر ترموپلاستیک (TPE)
درحالیکه لاستیکهای ولکانیزه استحکام ساختاری خود را از پیوندهای عرضی گوگردی که زنجیرهها را در سایتهای پیوند دوگانه به هم متصل میکند میگیرد، استحکام الاستومر های ترموپلاستیک از کریستالهایی حاصل میشود که بهعنوان پیوند عرضی فیزیکی میان زنجیرها عمل میکند. در مورد پلی یورتان ترموپلاستیک TPU، کریستالها در نتیجه رسوب و تهنشینی یک ترکیب (پلی استایرن) از شبکه پلیمری (استایرن بوتادی ان) حاصل میشوند. ترموپلاستیک ولکانیست (TPV) که پیوند عرضی دوگانه تحت تأثیر فرایند دمایی ایجاد میشوند، که موارد استفاده آن بسیار کم میباشد.
ادامه دارد…
شما میتوانید مطالب دیگر در این زمینه را در مقالات دیگر ما مطالعه بفرمایید.